ارزیابی تحمل به خشکی برخی از گونه های بادام

اثرات تنش خشکی بر گونه های وحشی p.scoparia، p. lycioides، p.arabica، p. carduchorum، هیبرید p. eburnean× p. communis و دو رقم زراعی ربیع و بادام تلخ بررسی شد. دانهال های یکساله گونه های مذکور در یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی تحت تنش خشکی در سه سطح 80%، 60% و 40% آب فراهم خاک قرار گرفتند. ارتفاع دانهال، قطر ساقه اصلی، تعداد و طول ساقه های فرعی، فواصل میانگره ای، سطح برگ و تراکم روزنه ای تحت تأثیر تنش خشکی قرار گرفتند، البته عکس العمل گونه های مختلف متفاوت بود. رقم ربیع، بادام تلخ و بادام هیبرید با افزایش شدت تنش خشکی، دچار کاهش رشد شدیدی در مقایسه با گونه های وحشی خصوصاً p.scoparia و p. carduchorum شدند. دو گونه p. carduchorum و p.scoparia دارای حداقل محتوای آب نسبی و بالاترین درصد نشت یونی در شرایط تنش ملایم بودند که با افزایش شدت تنش این شاخص ها دچار تغییر محسوسی نشدند. اگرچه حداکثر محتوای آب نسبی و حداقل نشت یونی در رژیم آبی 80% مربوط به بادام ربیع و تلخ بود ولی در رژیم 40% محتوای نسبی آب این ارقام شدیداً کاهش یافته و درصد نشت یونی برگ های آنها افزایش یافت. مقدار کلروفیل، کاروتنوئید و پروتئین های محلول در ارقام ربیع، بادام تلخ و پایه هیبرید در اثر تنش خشکی کاهش شدیدتری نسبت به گونه های وحشی پیدا کرد. کربوهیدرات های محلول و پرولین در ارقام زراعی و بادام هیبرید تحت تنش خشکی افزایش چشمگیری یافت ولی مقادیر این تنظیم کننده های اسمزی در گونه های وحشی به جزء p.arabica خیلی تحت تأثیر تنش خشکی قرار نگرفت. فعالیت آنزیم های کاتالاز و پراکسیداز تحت تأثیر تنش خشکی افزایش یافت، حداکثر فعالیت آنتی اکسیدانی در تنش شدید در گونه p.scoparia و بادام هیبرید مشاهده شد. فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز در تنش شدید خصوصاً در ارقام بادام تلخ، ربیع، بادام هیبرید و گونه p.arabica کاهش یافت. غلظت عناصر غذایی در برگ گونه های مختلف دارای تفاوت معنی داری بود. تنش خشکی باعث افزایش غلظت پتاسیم برگ شد ولی در مورد سایر عناصر اثر معنی داری نداشته و یا روند تغییرات غلظت نامنظم و وابسته به گونه بود. به طور کلی، گونه های وحشی p. carduchorum و p. scoparia و در درجات بعدی گونه های p. arabica و p. lycioides بیشترین مقاومت را نسبت به تنش خشکی از خود نشان داده و عملکرد بهتری در مورد صفات اندازه گیری شده از خود نشان دادند. بادام هیبرید و ارقام ربیع و بادام تلخ مقاومت متوسطی را نسبت به تنش خشکی از خود نشان دادند. البته ارقام زراعی و بادام هیبرید تحت شرایط تنش ملایم رشد زیادی داشتند و علی رغم عکس العمل شدید به تنش خشکی، در شرایط تنش 40% آب فراهم خاک نیز رشدی معادل با گونه های وحشی نشان دادند. تطابق بالای گونه های وحشی با شرایط کم آبی نشان دهنده پتانسیل بالقوه آنها برای استفاده به عنوان پایه خصوصاً در باغداری دیم می باشد. همچنین از این گونه ها می توان برای اصلاح پایه های مقاوم به خشکی بادام استفاده کرد.